Η οξεία σκωληκοειδίτιδα αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες κοιλιακού άλγους στα παιδιά και είναι η πιο συχνή αιτία χειρουργικής επέμβασης σε αυτή την ηλικία. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε περίοδο της παιδικής ηλικίας, αλλά πρακτικά αρχίζει να εμφανίζεται μετά την ηλικία των 3 ετών με αυξημένη συχνότητα καθώς το παιδί μεγαλώνει.
Αιτιολογία
Οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι η φλεγμονή της σκωληκοειδούς αποφύσεως. Η σκωληκοειδής απόφυση είναι ένα μικρό τμήμα του παχέως εντέρου που βρίσκεται ακριβώς εκεί που το λεπτό έντερο μεταβαίνει στο παχύ.
Η αιτιολογία της, παραμένει κάπως “σκοτεινή”. Πιστεύουμε πάντως ότι παίζει σημαντικό ρόλο η απόφραξη του αυλού της σκωληκοειδούς αποφύσεως, η οποία μπορεί να προκληθεί από έντονη αφυδάτωση, από υπερπλασία του λεμφοδενοειδούς ιστού της σκωληκοειδούς (όπως συμβαίνει σε μια γαστρεντερίτιδα) ή από κάποιο κοπρόλιθο.
Η απόφραξη του αυλού οδηγεί με την σειρά της στον πολλαπλασιασμό των μικροβίων, που φυσιολογικά υπάρχουν μέσα στο παχύ έντερο, έχοντας σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη τοπικά φλεγμονής.
Πόσο συχνά εμφανίζεται
Ένα ποσοστό 10% περίπου των ανθρώπων θα προσβληθούν κάποια στιγμή της ζωής τους από την νόσο. Από αυτούς το 1/3 περίπου θα είναι κατά την διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Τα αγόρια εμφανίζουν διπλάσιες πιθανότητες από τα κορίτσια να προσβληθούν. Για άγνωστο λόγο, όσο πιο χαμηλό το βιοτικό επίπεδο σε μια κοινότητα, τόσο πιο συχνή η εμφάνιση της. Όπως προαναφέρθηκε η συχνοτητά της αυξάνει με την ηλικία. Είναι ίδιαίτερα σπάνια στις πολύ μικρές ηλικίες, αλλά καθώς το παιδί μεγαλώνει αυξάνει και η συχνότητα προσβολής.
Συμπτώματα
Η οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι οξεία νόσος, όπως υποδηλώνει και το ονομά της. Αρχίζει και εξελίσσεται σε διάστημα λίγων ημερών (1-3). Ο πόνος στην κοιλιά είναι το βασικότερο σύμπτωμα της νόσου. Αρχικά είναι κάπως αόριστος και περιγράφεται γύρω από τον ομφαλό, αλλά σταδιακά εντοπίζεται στο δεξιό κάτω μέρος της κοιλιάς, αυτό που ονομάζουμε δεξιό λαγόνιο βόθρο.
Το παιδί νιώθει αδιαθεσία, ανορεξία, έχει τάση για έμετο, ενώ μπορεί να κάνει και εμέτους. Μερικές φορές μπορεί να υπάρχουν διάρροιες αλλά δεν είναι σύνηθες.
Η θερμοκρασία είναι ελαφρά ανεβασμένη -αυτό που αποκαλούμε δέκατα- περίπου 37,2 – 37,8. Δεν είναι συνηθισμένο να αρχίζει η νόσος με ψηλή θερμοκρασία.
Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά συμπτώματα. Αν απουσιάζουν -ειδικά η ανορεξία και ο πόνος όπως περιγράφεται- τότε υπάρχει διαγνωστικό πρόβλημα.
Αν η κατάσταση αφεθεί χωρίς αντιμετώπιση, τότε η υπάρχει πιθανότητα να επέλθει ρήξη της σκωληκοειδούς και δημιουργία περιτονίτιδας. Αυτό είναι μια πιο σοβαρή κατάσταση η οποία πρέπει πλέον να αντιμετωπιστεί σε εύλογο χρονικό διάστημα για να μην διακινδυνέψει ακόμα και η ζωή ενός παιδιού. Η περιτονίτιδα εμφανίζεται με υψηλό πυρετό πλέον, και το παιδί με σοβαρή αδιαθεσία, κακουχία ενώ ο πόνος εξαπλώνεται σε μεγαλύτερο μέρος της κοιλιάς ή και σε όλη την κοιλιά. Οι έμετοι μπορεί να γίνουν εντονότεροι και να έχουν πράσινο -σαν το σπανάκι- χρώμα.
Διάγνωση
Η διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας βασίζεται κατά κύριο λόγο στην κλινική εικόνα -τα συμπτώματα- και την εξέταση από τον γιατρό. Αυτό μπορεί να ακούγεται κάπως περίεργο στις μέρες μας με όλη αυτή την τεχνολογία που διαθέτουμε, αλλά τίποτα δεν είναι πιο κοντά στην αλήθεια από το γεγονός ότι ένα παιδί που δεν εμφανίζει τα συμπτώματα και δεν έχει χαρακτηριστική εικόνα στην εξέταση, θέτει υπό σοβαρή αμφιβολία την διάγνωση, ανεξάρτητα με το τι υποδεικνύει ο οιοσδήποτε εργαστηριακός έλεγχος. Συνεπώς ακρογωνιαίος λίθος της διάγνωσης είναι τα ανωτέρω.
Ο εργαστηριακός έλεγχος θα γίνει σε κάθε παιδί που τα συμπτώματα και η κλινική εξέταση βάζουν την υποψία της νόσου. Αυτός συνήθως θα περιλαμβάνει αιμοτολογικό έλεγχο, όπου θα ελέγξουμε τους δείκτες φλεγμονής ( Αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων και CRP) αλλά έχοντας κατά νου ότι δεν είναι ειδικοί (χαμηλή, θετική και αρνητική, διαγνωστική αξία) και στις περισσότερες περιπτώσεις θα ζητηθεί και ένα υπερηχογράφημα κοιλιάς. Το υπερηχογράφημα κοιλιάς τείνει να θεωρείται σαν η λυδία λίθος για την διάγνωση της νόσου. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι αποτελεί μια αρκετά καλή εξέταση για την διάγνωση, αλλά και πάλι ενώ μπορεί πολλές φορές να επιβεβαιώσει την διάγνωση, είναι δύσκολο να την αποκλείσει.
Η ακτινογραφία κοιλιάς, η γενική ούρων, η αξονική τομογραφία με σκιαγραφικό, είναι επίσης εξετάσεις που μπορεί να ζητηθούν όταν υπάρχει διαγνωστικό πρόβλημα. Εν κατακλείδι η διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας μπορεί μερικές φορές να αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολο έργο. Κάθε παιδί που πονάει στην κοιλιά με συνεχή πόνο, με δεκατική πυρετική κίνηση και ανορεξία, πρέπει να θεωρειται ότι είναι ύποπτο για οξεία σκωληκοειδίτιδα.
Αντιμετώπιση – Θεραπεία
Το παιδί με οξεία σκωληκοειδίτιδα θα εισαχθεί στο νοσοκομείο. Θα σταματήσει η σίτιση από το στόμα και θα δοθούν ενδοφλέβια υγρά ώστε να αποκατασταθεί η αφυδάτωση που συνήθως υπάρχει. Θα δοθούν επίσης αντιβιοτικά. Κατόπιν θα ακολουθήσει ο προγραμματισμός της χειρουργικής αφαίρεσης της φλεγμαίνουσας σκωληκοειδούς. Ανάλογα με την κατάσταση του παιδιού, την εκτιμώμενη σοβαρότητα της φλεγμονής, την ώρα προσέλευσης, ο παιδοχειρουργός θα αποφασίσει για τον χρόνο επέμβασης με την συγκατάθεση των γονέων.
Σήμερα οι περισσότεροι παιδοχειρουργοί μπορούν να εκτελέσουν με ασφάλεια την επέμβαση λαπαροσκοπικά. Παρόλα αυτά δεν καταδεικνύεται κάποιο σοβαρό πλεονέκτημα υπέρ της λαπαροσκοπικής μεθόδου με βάση την διεθνή εμπειρία εκτός ίσως από το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα της τομής. Συνεπώς με το δεδομένο ότι η λαπαροσκοπική προσέγγιση είναι μια πιο κοστοβόρα διαδικασία απομένει να συζητηθεί με τους γονείς για το πoιά μέθοδο επιθυμούν.
