Κρυψορχία είναι η απουσία του ενός ή σπάνια και των δύο όρχεων από το όσχεο. Μπορεί να βρίσκονται λίγο πιο ψηλά, στην βουβωνική περιοχή ή να βρίσκονται αρκετά ψηλά μέσα στην κοιλιά. Μπορεί επίσης, σπάνια, να απουσιάζουν. Η διάγνωση γίνεται κατά κανόνα με την ψηλάφηση. Συνήθως η πρώτη διάγνωση γίνεται στην διάρκεια της νεογνικής ηλικίας.
Αιτιολογία
Η φυσιολογική θέση των όρχεων είναι μέσα στο όσχεο, ένα μικρό σχηματισμό σαν σάκο που κρέμεται από το κάτω μέρος της κοιλιάς, ανάμεσα στα πόδια. Στην περίοδο της εμβρυϊκής ζωής όταν ο όρχις δημιουργείται και αναπτύσσεται βρίσκεται σε τελείως διαφορετική θέση, συγκεκριμένα μέσα στην κοιλιά. Κάποια στιγμή και ενώ ακόμα αναπτύσσεται αρχίζει το ταξίδι του προς τον τελικό προορισμό, ακολουθώντας ένα δρόμο που περνάει χαμηλά από την κοιλιά, για να εισέλθει αργότερα μέσα σε ένα κανάλι που λέγεται βουβωνικός πόρος στο μπροστινό πλάγιο και χαμηλό μέρος της κοιλιάς σχεδόν κάτω από το δέρμα για να καταλήξει σταδιακά στο όσχεο.
Όταν γεννιέται το παιδί ο όρχις έχει ήδη φτάσει στο όσχεο. Σε μερικά αγόρια όμως για λόγους εν πολλοίς ακόμα αδιευκρίνιστους, ο όρχις είτε δεν ολοκληρώνει το ταξίδι του. και παραμένει κάπου στην διαδρομή , είτε καταλήγει σε κάποιο σημείο εκτός της φυσιολογικής πορείας (έκτοπος όρχις). Μπορεί επίσης να καταστραφεί ή να μην δημιουργηθεί καθόλου στην διάρκεια της εμβρυϊκής ζωής (ανορχία). Στην ελληνική γλώσσα όλες αυτές οι καταστάσεις περιγράφονται με τον γενικό όρο κρυψορχία. Έτσι λοιπόν σε κάποια αγόρια την στιγμή που γεννιούνται ο ένας όρχις συνήθως, ή πιο σπάνια και οι δύο δεν μπορούν να ψηλαφηθούν μέσα στο όσχεο.
Συχνότητα εμφάνισης
Τα αγοράκια που γεννιούνται με κρυψορχία αντιστοιχούν περίπου στο 5% των γεννήσεων σε αγόρια. Με την συμπλήρωση των 6 μηνών ζωής στο 80% περίπου ο όρχις θα κατέβει στο όσχεο. Το υπόλοιπο ποσοστό είναι που θα χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση για να τοποθετηθεί ο όρχις στην θέση του. Αυτό φυσικά αν έχει διαπιστωθεί ότι ο όρχις δεν λείπει εντελώς.
Ένας γονέας που είχε ο ίδιος κρυψορχία, εμφανίζει αυξημένες πιθανότητες να αποκτήσει αγόρια με κρυψορχία επίσης (4-5%). Εάν ένα αγοράκι γεννηθεί με κρυψορχία, ένα πιθανό μελλοντικό αδερφάκι του εμφανίζει αυξημένη πιθανότητα να έχει κρυψορχία (6%).
Προβλήματα που δημιουργεί η κρυψορχία
Οι όρχεις έχουν διπλή λειτουργία για τον ανθρώπινο οργανισμό. Παράγουν τις ανδρικές ορμόνες βοηθώντας έτσι στην διαμόρφωση των χαρακτηριστικών του φύλου και την ανάπτυξη της σεξουαλικής λειτουργίας,και παράγουν το σπέρμα. Για τους όρχεις που έχουν υποστεί την διαδικασία κρυψορχίας φαίνεται ότι κυρίως βλάπτεται η λειτουργία που έχει σχέση με την παραγωγή σπέρματος.
Έτσι ακόμα και αν διορθώσουμε έγκαιρα την κρυψορχία, προκύπτει από την έρευνα που γίνεται στον τομέα αυτό, ότι κάποια ζημιά έχει ήδη γίνει. Τα ποσοστά των ανδρών που είναι ικανοί για τεκνοποίηση και είχαν κρυψορχία που διορθώθηκε έγκαιρα είναι κατά τι χαμηλότερα από αυτά των ανδρών που δεν είχαν κρυψορχία, αλλά σαφώς ανώτερα από τους άνδρες εκείνους όπου η κρυψορχία δεν αντιμετωπίστηκε έγκαιρα.
Επίσης οι όρχεις που δεν έχουν κατέβει κανονικά, έχουν ένα μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν σε πιο μεγάλη ηλικία κάποια κακοήθεια. Με την επέμβαση δεν μειώνεται αυτό το ποσοστό. Τοποθετώντας όμως τον όρχι μέσα στο όσχεο γίνεται ευκολότερο να έχουμε πιο έγκαιρη διάγνωση μιας πιθανής κακοήθειας.
Διάγνωση
Η διάγνωση της κρυψορχίας είναι κλινική. Εάν ο γιατρός δεν μπορεί να ψηλαφίσει τον όρχι μέσα στο όσχεο τότε μιλάμε για κρυψορχία. Η σωστή κλινική εξέταση είναι αυτή που θα θέσει την διάγνωση (Εικ.1)
Το υπερηχογράφημα δεν μπορεί να θέσει την διάγνωση της κρυψορχίας και αυτό γιατί την στιγμή που γίνεται η εξέταση μπορεί ο όρχις να έχει τραβηχτεί προς τα πάνω από τον κρεμαστήρα μυ και έτσι να έχουμε εσφαλμένη διάγνωση από το υπερηχογράφημα σαν πιθανή κρυψορχία.
Αντίθετα το υπερηχογράφημα είναι μια ιδιαίτερα χρήσιμη μη επεμβατική μέθοδος για να εντοπιστεί ένας όρχις ο οποίος δεν ψηλαφάται. Επίσης μπορεί να μας δώσει χρήσιμες πληροφορίες ακόμα και για τον όρχι που μπορούμε να ψηλαφίσουμε, σε ότι αφορά στο μέγεθος του και στην δομή του. Άρα είναι μια εξέταση που χρησιμοποιείται επικουρικά για να συμπληρώσει την διάγνωση που έχει ήδη τεθεί με την απλή ψηλάφηση.
Θεραπεία – Αντιμετώπιση
Η θεραπεία της κρυψορχίας είναι χειρουργική. Εάν έχουμε είτε ψηλαφίσει τον όρχι στην βουβωνική χώρα είτε τον έχουμε εντοπίσει με το υπερηχογράφημα μέσα στην κοιλιά τότε πρέπει να επέμβουμε χειρουργικά. Μπορούμε σήμερα, στις περισσότερες περιπτώσεις αν όχι σε όλες, με χειρουργικές τεχνικές να τοποθετήσουμε τον όρχι εκεί που θα έπρεπε να είναι (Εικ.2)
Εάν δεν μπορούμε να τον εντοπίσουμε προ εγχειρητικά, τότε η καλύτερη μέθοδος είναι να τον αναζητήσουμε με λαπαροσκόπηση και ανάλογα με τα ευρήματα να προχωρήσουμε την επέμβαση. Σήμερα πιστεύουμε ότι η ιδανική περίοδος χειρουργικής αντιμετώπισης για καλύτερα αποτελέσματα είναι η ηλικία από 6 μηνών έως 1 έτους.
Η χορήγηση ορμονών δεν φαίνεται να έχει κάποιο ιδιαίτερο ρόλο στην αντιμετώπιση της πραγματικής κρυψορχίας.
Το 2008 δημιουργήθηκε μια μεγάλη ομάδα εργασίας από σχετικούς επιστήμονες όλων των σκανδιναβικών χωρών και εξέδωσε οδηγίες για την θεραπεία της κρυψορχίας στα παιδιά που αφορούσαν αυτές τις χώρες. Σε αυτό το consensus αναφέρεται ότι η ορμονική θεραπεία δεν έχει κανένα ρόλο στην αντιμετώπιση της κρυψορχίας στην παιδική ηλικία. Οι περιπτώσεις που φαίνεται να ωφελούνται από την ορμονική θεραπεία είναι αυτές των ανελκόμενων όρχεων.
Τι είναι ανελκόμενοι (ανασπώμενοι) όρχεις
Στα μικρά αγόρια ειδικά μετά την ηλικία των δύο ετών οι όρχεις παρόλο που έχουν κατέβει κανονικά έχουν την τάση μερικές φορές να τραβιούνται προς τα πάνω ειδικά αν το παιδί εκτεθεί σε ένα επώδυνο ερέθισμα, ερέθισμα κρύου ή οτιδήποτε θα μπορούσε να προκαλέσει μυική αντίδραση. Δεδομένου ότι υπάρχει ένας στενόμακρος μυς που συνδέει τον όρχι με το κοιλιακό τοίχωμα που λέγεται κρεμαστήρας μυς, είναι αυτός ακριβώς υπεύθυνος με την σύσπαση του για αυτό το τράβηγμα προς τα πάνω. Το φαινόμενο αυτό λέγεται κρεμαστηριακό αντανακλαστικό.
Πολλά αγόρια έχουν ιδιαίτερα δραστήριο αυτό το αντανακλαστικό με αποτέλεσμα πολλές φορές να δημιουργείται σύγχυση αν πρόκειται για πραγματική κρυψορχία ή όχι. Οι όρχεις αυτοί καλούνται ανελκόμενοι ή ανασπώμενοι. Με βάση τα τελευταία δεδομένα αν και οι ανελκόμενοι όρχεις θεωρούνται γενικά φυσιολογικοί, φαίνεται ότι σε ένα ποσοστό παιδιών από 10 έως 30% (ανάλογα με την μελέτη) ο όρχις μπορεί να παγιδευτεί έξω από το όσχεο δημιουργώντας έτσι δευτερογενή κρυψορχία. Για το λόγο αυτό τα παιδιά με ανελκόμενους όρχεις θα πρέπει να παρακολουθούνται σε ετήσια βάση μέχρι τις αρχές της εφηβείας.
